W ostatnich miesiącach w różnych formach przekazu usłyszeć można o tzw. „smart villages”, ewentualnie o „smart wsiach” czy „wsiach inteligentnych”. Przeważnie towarzyszy temu pojęciu pytanie o to, co w ogóle kryje się za tym hasłem, jak taka wieś wygląda, jakie cechy powinna posiadać oraz co powinni robić mieszkańcy, by móc mówić o swojej miejscowości w kategorii smart. Co więcej, okazuje się, że instrument Smart Village będzie objęty wsparciem finansowym w projektowanej Wspólnej Polityce Rolnej na lata 2023-2027. Jednak wcale nie oznacza to, że wiemy o tej koncepcji już wszystko – tak naprawdę wciąż wiele pytań pozostawało bez odpowiedzi. Do czasu. W 2020 r. pracownicy naukowi z Zakładu Ekonomii Wsi, funkcjonującego w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk postanowili pojechać w teren i na podstawie wielu rozmów z mieszkańcami, liderami lokalnymi, samorządowcami odpowiedzieć na pytania:

• Jak rozumiane jest pojęcie smart villages przez różne grupy mieszkańców wsi (inicjatorów, beneficjentów i władze lokalne)?
• Jakie mechanizmy oddziałują na demarginalizację obszarów wiejskich?
• W jaki sposób zaprogramować wsparcie smart villages w kolejnych latach?
• Jakie są niezbędne zasoby do realizacji smart inicjatyw?
• Jaki jest wpływ rozwiązań inteligentnych na otoczenie?
• Co gwarantuje trwałość rozwiązań?
• Czy koncepcje smart villages i smart city są znaczeniowo pokrewne?

Wybór miejsc badania nie był prosty, ale ułatwił go znacząco przeprowadzony w 2019 r. również we wspomnianym Instytucie konkurs pt. „Moja smart wieś”, którego efektem było zebranie najlepszych rozwiązań o charakterze smart w formie bazy wiedzy (dostępnej tu: http://smart.irwirpan.waw.pl/). Dzięki środkom Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, udało się z powodzeniem rozstrzygnąć konkurs (druga edycja powtórzona została w latach 2020-2021) oraz przeprowadzić pogłębione badania w terenie.

Efekt w postaci monografii naukowej opublikowany został we wrześniu 2021 r. w Instytucie Rozwoju Wsi i Rolnictwa we współpracy z Partnerem Wydawniczym Grupą Cogito Spółka z o.o. Autorami książki są pracownicy Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk: prof. Sławomir Kalinowski, mgr Łukasz Komorowski i dr Anna Rosa. Nie chcąc zdradzać treści książki wskazać można, że znajdą Państwo w niej odpowiedzi na ww. pytania, zarówno od strony teoretycznej, naukowej, jak i praktycznej, aplikacyjnej, widocznej w badanych 10 gminach z całego kraju. Niech dodatkową zachętą do zapoznania się z tą pozycją będą słowa Recenzenta książki prof. Tomasza Wojewodzica z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie: „badania podjęte przez Autorów należy uznać za bardzo istotne w kontekście potrzeby poszukiwania i promowania rozwiązań sprzyjających poprawie warunków życia na wsi. Praca zawiera bardzo dobrze przygotowane wprowadzenia teoretyczne do poszczególnych zagadnień, w umiejętny sposób zostały wykorzystane znaczące pozycje literatury krajowej i zagranicznej. Całość rozważań została przekonująco udokumentowana bogatym materiałem empirycznym, stanowiącym bardzo dobrą ilustrację dla prezentowanych wywodów i analiz. Na uznanie zasługuje nie tylko bogata wiedza ekonomiczna i socjologiczna Autorów, ale również znajomość uwarunkowań lokalnych i umiejętność kompleksowego spojrzenia na obszary wiejskie. Dużą wartość dodaną pracy stanowią starannie opisane i zilustrowane przykłady inicjatyw z zakresu smart villages. Autorzy wywiązali się ze swego zadania bardzo dobrze tworząc opracowanie oryginalne, spójne, wartościowe merytorycznie i ciekawe”.

Mamy nadzieję, że książka – skierowana zarówno do mieszkańców wsi, samorządów, naukowców, jak i innych zainteresowanych tą tematyką osób i instytucji, zaoferuje każdemu z czytelników coś ciekawego, inspirującego lub po prostu przydatnego w pracy lub codziennym życiu.

Książka dostępna jest w pełnej wersji pod adresami: http://www.irwirpan.waw.pl/805/publikacje/koncepcja-smart-villages-przyklady-z-polski oraz https://www.researchgate.net/publication/354778065_Koncepcja_smart_villages_Przyklady_z_Polski.